Herinner je je lessen nog? kunstgeschiedenis? de neoclassicisme Het was een artistieke stijl die in de 18e eeuw in Europa opkwam. Deze stijl was vooral gebaseerd op de decoratieve kunsten binnen een esthetische stroming die zich niet beperkte tot het oude continent, maar doorreisde naar de Verenigde Staten. Onder invloed van de idealen van de Verlichting werd het neoclassicisme vooral geïnspireerd door Grieks-Romeinse vormen, vandaar de naam: een herinterpretatie van klassieke kunst.
De neoklassieke stijl is een reactie op andere, meer sierlijke vormen zoals rococo. In tegenstelling tot rococo en barok stelde het neoclassicisme een terugkeer voor naar het eenvoudige en rationele, geïnspireerd door die klassieke idealen. Hier zien we de invloed ervan op verschillende disciplines: van literatuur tot architectuur en beeldhouwkunst.
Oorsprong van het neoclassicisme: een terugkeer naar de klassieker
El neoclassicisme werd geboren als reactie op de decoratieve en emotionele overdaad van barok en rococo, de overheersende stijlen in Europa van de vorige eeuw. Deze artistieke stromingen werden als te frivool en sierlijk gezien, dus streefden de kunstenaars van het neoclassicisme naar een stijl gebaseerd op soberheid, evenwicht en rede, kenmerken die verband houden met de klassieke oudheid.
Deze klassieke heropleving was sterk verbonden met de archeologische ontdekkingen van de ruïnes van Herculaneum in 1738 en Pompeii in 1748. Deze vonden hernieuwde belangstelling voor de cultuur en kunst van het oude Griekenland en Rome, en beïnvloedden verschillende artistieke vormen. Bovendien speelde de filosofische beweging van de Verlichting een essentiële rol bij het consolideren van deze interesse in rationaliteit en vooruitgang.
Met de opkomst van de Franse Revolutie en de onafhankelijkheid van de Verenigde Staten raakte de neoklassieke kunst geassocieerd met waarden als vrijheid, democratie en patriottisme, waarbij emotionaliteit werd verworpen ten gunste van een meer rationele en moralistische benadering.
De reizen van intellectuelen door Europa, bekend als de Grand Tour, heeft ook bijgedragen aan de verspreiding van deze stijl. Dankzij deze expedities konden kunstenaars uit de eerste hand leren over klassieke werken en hun esthetische waarden.
Kenmerken van de neoklassieke stijl in de kunst
Eenvoud, symmetrie en geometrie: Het neoclassicisme was gebaseerd op duidelijke en precieze lijnen en gaf de voorkeur aan evenwichtige en ordelijke composities. Symmetrie en geometrie ordenen de elementen van de composities en weerspiegelen de rationalistische geest van de beweging.
Grieks-Romeins thema: Neoklassieke kunstenaars lieten zich inspireren door de Grieks-Romeinse mythologie en geschiedenis, aangezien deze thema's de universele waarden van schoonheid, opoffering en deugd vertegenwoordigden. Heldenmoed en het ideaal van deugd keerden terug.
Matig kleurgebruik: In tegenstelling tot de barok, rijk aan dramatische kleuren, geeft het neoclassicisme de voorkeur aan sobere, bijna monochrome tonen, die de aandacht niet afleiden van de vorm of het verhaal van het werk. Er is scherpte te zien in het gebruik van licht om de volumes te benadrukken.
Keer terug naar klassieke proporties: In de schilderkunst, beeldhouwkunst en architectuur worden de menselijke figuur en gebouwen binnen klassieke proporties gekaderd. Dit houdt op zijn beurt verband met het schoonheidsideaal dat de oude Grieken formuleerden.
Belangrijkste exponenten van het neoclassicisme
neoklassieke architectuur
In de architectuur werd het neoclassicisme gekenmerkt door het gebruik van elementen die typerend zijn voor de klassieke kunst, zoals zuilen, frontons en triomfbogen. Hoewel altijd met een sobere en minder overbelaste aanpak dan de barok.
Een opmerkelijk voorbeeld is Johannes van Villanueva, Spaanse architect die de gevel van de Kathedraal van Pamplona en Kathedraal-Basiliek van Onze Lieve Vrouw van Pilar van Zaragoza. Zijn stijl is strikt gebaseerd op rechte lijnen en heldere verhoudingen, wat perfect de uitgangspunten van het neoclassicisme weerspiegelt.
De meeste openbare gebouwen in deze stijl waren bedoeld om het belang van de staat en de republikeinse waarden te symboliseren. Dit is te zien in werken als Capitool van de Verenigde Staten of Arc de Triomphe en París.
neoklassieke beeldhouwkunst
De neoklassieke beeldhouwkunst werd gekenmerkt door het gebruik van wit marmer, zonder polychroom, als eerbetoon aan de oude Grieken en Romeinen. De stijl imiteerde getrouw de Grieks-Romeinse canon van menselijke proporties, op zoek naar een ideaal van schoonheid door middel van eenvoud.
Een van de grootste exponenten was de Italiaanse beeldhouwer Antonio Canova. Canova heeft talloze werken gebeeldhouwd, waarvan vele met mythologische thema's, waaronder opvallende Paulina Borghese, Cupido en Psyche y Venus Victrix.
neoklassieke schilderkunst
De neoklassieke schilderkunst bevoorrechte helderheid in compositie, soberheid in emoties en realisme in representaties. Een van de belangrijkste vertegenwoordigers van deze stijl waren de Fransen Jacques-Louis David, wiens werk De eed van de Horatii Het is paradigmatisch voor het neoclassicisme. Het werk bevat zeer realistische menselijke figuren, weergegeven met klassieke proporties en symmetrisch verdeeld in een architecturale compositie.
Een andere belangrijke schilder was Jean Auguste Dominique Ingres, die in zijn werk classicistische idealen voortzette De grote odalisk, waar de vrouwelijke figuur met grote anatomische precisie wordt weergegeven, zij het met bepaalde artistieke licenties.
De Tsjech Anthony Raphael Mengs, was ook een relevante figuur binnen de neoklassieke schilderkunst, die opviel door zijn technische vaardigheid en zijn werken vol licht en realisme.
Neoclassicisme in Amerika
Het neoclassicisme was geen exclusief Europees fenomeen. In Amerika, vooral de Verenigde Staten, werd deze stijl overgenomen in overheidsarchitectuur en openbare monumenten als symbool van republikeinse idealen. Een groot deel van de stadsplanning van Washington DC werd beïnvloed door het neoclassicisme, met structuren zoals de Capitolio en Casa Blanca weerspiegelt deze stijl.
In Latijns-Amerika had het neoclassicisme ook een aanzienlijke impact, vooral in landen die onafhankelijkheidsprocessen doormaakten. Hier werd neoklassieke kunst gebruikt om hulde te brengen aan de helden van de onafhankelijkheid en voor de constructie van nieuwe nationale iconen.
De cijfers van bijvoorbeeld Simón Bolívar y Jose de San Martin Ze zijn vertegenwoordigd in meerdere neoklassieke werken over het hele continent.
Naarmate de 19e eeuw vorderde, begon het neoclassicisme aan kracht te verliezen met de komst van de romance, een beweging die emoties, individuele vrijheid en het sublieme wilde verheerlijken in tegenstelling tot de rationalistische orde van het neoclassicisme.
Het neoclassicisme heeft echter een blijvende erfenis nagelaten, met zijn idealen van eenvoud, helderheid en moraliteit die nog steeds worden bewonderd. Zelfs vandaag de dag houden veel gebouwen en kunstwerken deze invloeden levend, waardoor de impact van deze beweging op de mondiale cultuur wordt bestendigd.